Duyu Bütünleme Terapisi

Duyu Bütünleme: Nedir ve Çocuklar Üzerindeki Etkisi Nelerdir?

Duyu Bütünleme vücudumuzun çevreden gelen bilgileri toplaması, işlemesi ve anlamlandırması sürecidir. Duyularımız, sinir sistemimize bilgi taşıyan köprüler gibidir. Görme, işitme, koku, dokunma ve tat gibi herkesin bildiği duyuların yanı sıra, denge ve vücut farkındalığı gibi daha az bilinen duyular da bu sistemin ayrılmaz parçalarıdır. Beynimiz, gelen tüm duyusal verileri bir orkestra şefi gibi yönetir ve uyumlu bir şekilde işlemesini sağlar. Ancak bu sistemde bir aksaklık olduğunda, dikkat dağınıklığı, gürültüye, dokunmaya veya farklı tatlara aşırı hassasiyet, sosyal ortamlara uyum sağlamada zorluk, motor beceri eksiklikleri ortaya çıkabilir. Duyu Bütünleme ise sinir sistemine gelen duyusal bilgileri oyun temelli aktivitelerle daha iyi işlemlemesini sağlar.

Duyu Bütünlemenin Tarihçesi

Duyu Bütünleme kavramı, 1970’lerde Amerikalı ergoterapist ve nörobilimci Dr. A. Jean Ayres tarafından geliştirilmiştir. Ayres, bazı çocukların duyusal bilgileri işleyemediğini ve bu durumun öğrenme, hareket ve davranış üzerinde olumsuz etkiler yarattığını keşfetmiştir.

Araştırmaları sonucunda Duyu Bütünleme Teorisi’ni oluşturmuş ve terapi yöntemlerini geliştirmiştir. Günümüzde Duyu Bütünleme Terapisi, dünya genelinde ergoterapistler ve bu alanda kendini geliştirmiş fizyoterapistler tarafından uygulanan, bilimsel temellere dayalı etkili bir müdahale yöntemi olarak kabul edilmektedir.

Kimler İçin Uygundur?

Duyu Bütünleme Terapisi, duyusal bilgileri işleme ve organize etme konusunda zorluk yaşayan bireyler için uygundur. Özellikle de şu durumları yaşayan çocuklar için uygundur;

• Otizm Spektrum Bozukluğu olan çocuklar
• Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olan çocuklar
• Öğrenme güçlüğü çeken çocuklar
• Motor koordinasyon ve denge sorunları yaşayanlar
• Duyusal hassasiyetleri (ışık, ses, dokunma, koku hassasiyeti) olan çocuklar
• Beslenme ve giyinme gibi günlük yaşam becerilerinde zorlananlar

Duyu Bütünleme Terapisi Nasıl Uygulanır?

Bireysel Değerlendirme: Terapist, çocuğun duyusal hassasiyetlerini, motor becerilerini ve günlük yaşam becerilerini değerlendirmek için bir değerlendirme seansı yapar. Bu değerlendirme seansı Duyu Bütünleme odasında oyun temelli aktiviteler içerisinde çocuğun sinir sisteminin oluşturduğu yanıtları ve aile tarafından doldurulan bir “Duyu Profili” formunun çıktılarını içerir.

Kişiye Özel Terapi Planı: Bu çıktıları sonucunda çocuğun ihtiyacına göre özel bir terapi programı oluşturulur.

Oyun Temelli Aktiviteler: Salıncaklar, tırmanma duvarları, denge tahtaları, dokunsal materyaller gibi ekipmanlarla sinir sisteminin organize olması ve bunun kalıcı hale getirilmesi hedeflenir.

Ev Ödevleri: Terapist tarafından Duyu Bütünleme odasında yapılan aktivitelerin ev içine uyarlanmış şekillerinin tekrarlanması istenir. Oluşabilecek durumlara için terapist tarafından rehberlik sağlanır.

Günlük Yaşama Entegrasyon:  Terapist, çocuğun öğrendiklerini günlük yaşamına aktarmasına yardımcı olacak stratejiler geliştirir.

Duyu Bütünleme Terapisinde Kullanılan Araçlar Nelerdir?

Duyu Bütünleme Terapisinde, çocukların duyusal sistemlerini geliştirmelerine yardımcı olmak için özel olarak tasarlanmış ekipmanlar ve materyaller kullanılır. Bu araçlar, çocuğun duyusal girdileri düzenlemesini ve motor becerilerini geliştirmesini destekler.

• Salıncaklar: Vestibüler (denge) sistemi geliştirmek için kullanılır. Çocukların hareket koordinasyonu ve vücut farkındalığını artırır.
• Yumuşak Zeminler: Kas gücünü geliştirir, proprioseptif (vücut farkındalığı), dokunma duyusunu destekler. Beden farkındalığını arttırır.
• Denge Tahtaları: Çocukların postür kontrolünü ve kas gücünü geliştirmeye yardımcı olur.
• Top Havuzları: Dokunsal ve proprioseptif (vücut farkındalığı) duyuları destekler.
• Tırmanma Duvarları: Motor planlama, güç ve koordinasyon becerilerini geliştirir.
• Ağır Battaniyeler ve Ağırlıklı Yelekler: Proprioseptif duyuları destekleyerek çocuğun sakinleşmesine yardımcı olur.
• Farklı Dokulardaki Materyaller: Dokunma duyusunu geliştirmek ve duyusal hassasiyeti azaltmak için kullanılır.
• Fiziksel Aktivite Ekipmanları: Trambolin, pilates topu, kaykay ve trapez gibi ekipmanları içerir. Motor becerileri ve kas kontrolünü destekler.

Bu araçlar, çocuğun ihtiyacına göre terapist tarafından seçilir ve terapi sürecine entegre edilir. Oyun temelli aktivitelerle çocukların duyusal işleme becerileri desteklenir.

Duyu Bütünleme Problemleri Dışarıdan Nasıl Gözükür?

Duyu bütünleme sorunları olan çocuklar, çevrelerindeki duyusal bilgileri işleyip organize etmekte zorlandıkları için farklı tepkiler verebilirler. Bu durum, dışarıdan bakıldığında çeşitli davranışlarla kendini gösterebilir:

• Hassasiyet veya Kaçınma: Bazı çocuklar belirli dokulara, seslere veya ışıklara karşı aşırı tepki verebilir. Örneğin, etiketli kıyafetleri giymek istemezler, yüksek seslerden rahatsız olurlar veya kalabalık ortamlardan kaçınırlar.
• Hareketsizlik veya Aşırı Hareketlilik: Bazı çocuklar sürekli hareket halinde olup yerinde duramazken, bazıları harekete geçmekte isteksiz olabilir. Örneğin, bir çocuk sürekli dönerken veya zıplarken, bir diğeri oyun parkında sallanmayı bile reddedebilir.
• Denge ve Koordinasyon Sorunları: Denge gerektiren aktivitelerde zorlanabilirler, merdiven çıkarken veya koşarken düşebilirler. Motor becerileri zayıf olabilir, bu yüzden bisiklet sürme, top yakalama gibi aktivitelerde akranlarından geri kalabilirler.
• Dikkat ve Odaklanma Zorlukları: Sınıfta veya evde basit görevlere odaklanmakta zorlanabilirler. Küçük dikkat dağıtıcı unsurlar bile onları kolayca rahatsız edebilir.
• Sosyal Uyum Problemleri: Duyusal zorluklar nedeniyle sosyal ortamlarda kaygılı olabilirler, arkadaşlarıyla oyun kurmakta veya grup etkinliklerine katılmakta güçlük çekebilirler.

Duyu Bütünleme Terapisi Kaç Seans Sürer?

Duyu Bütünleme Terapisinin süresi, çocuğun bireysel ihtiyaçlarına, duyusal işleme zorluklarının derecesine ve gelişim hızına bağlı olarak değişir. İlk değerlendirme sonrası terapist, çocuğun ihtiyaçlarına göre bir terapi planı oluşturur. Haftada 1-2 seans önerilebilir, ancak bazı çocuklar için daha sık veya daha seyrek seanslar planlanabilir. Toplam terapi süresi genellikle 3 ay ile 1 yıl arasında değişir, ancak bazı çocuklarda daha uzun süreli destek gerekebilir.

Her çocuğun gelişimi farklı olduğu için sürecin uzunluğu, terapistin düzenli değerlendirmeleri ve ailenin geri bildirimleri doğrultusunda belirlenir.

Sonuç

Duyu Bütünleme Terapisi, çocukların duyusal bilgileri daha iyi işlemesini sağlayarak günlük yaşam becerilerini geliştiren bilimsel temelli bir yaklaşımdır. Otizm, DEHB, öğrenme güçlüğü ve duyusal hassasiyet gibi durumları olan çocuklar için özel olarak uygulanır. Oyun temelli aktiviteler ve özel ekipmanlarla desteklenen terapi süreci, çocuğun motor becerilerini, dikkatini ve sosyal uyumunu artırmaya yardımcı olur.

Terapinin süresi çocuğun bireysel ihtiyacına bağlıdır ve düzenli takip ile belirlenir. Erken müdahale, çocuğun gelişimi açısından büyük önem taşır. Eğer çocuğunuzda duyusal işleme ile ilgili zorluklar gözlemliyorsanız, bir uzman desteği almak çocuğunuzun yaşam kalitesini artırabilir.

Eğer çocuğunuzda duyusal işleme ile ilgili zorluklar olduğunu düşünüyorsanız, merkezimizle iletişime geçerek detaylı değerlendirme ve destek alabilirsiniz.